Marienburg.pl

firyza · **Pomogła:** 3 razy

W załączeniu -plan Zalewa z cmentarzami
Od góry: na zielono - cmentarz żydowski, jedyny w powiecie iławskim z 44 mogiłami, przy niektórych stoją macewy
Poniżej, na różowo, dwa małe cmentarze: niemiecki i polski,powojenny(katolickie) i na zapleczu prywatnego ogrodu zniszczone szczątki małego cmentarzyka
Na dole, na różowo -obecny cmentarz komunalny przy ul. Ogrodowej

plan miasta cmentarze m.jpg

Plik ściągnięto 17125 raz(y) 21,01 KB

Ewingi · Ewingi **Pomógł:** 2 razy

Fragment z książki Dzieje Ziemi Zalewskiej (K. Skrodzki, Zalewo 2005, s.154-156) poświecony zalewskim nekropoliom.

Przez długie wieki zmarłych grzebano wokół kościoła parafialnego. Życzeniem ludzi było być pochowanym blisko miejsca, gdzie żyli i się modlili. Z tego też względu miejscem ostatniego spoczynku były również same świątynie. Zwyczajowo w podziemiach budynków sakralnych grzebano zwłoki ludzi szczególnie zasłużonych dla Kościoła – duchownych oraz świeckich dobroczyńców. W tym celu w kościołach znajdowały się specjalne piwnice grzebalne. Taka piwnica znajdowała się również w kościele zalewskim. Złożono w niej między innymi ciała pastorów Dawida Pomiana (1693), Jana Nebe (1693), Gotfryda Albrechta Pauli (1745) Ernesta Christiana Cretiusa (1770). W końcu XIX wieku, gdy instalowano w kościele centralne ogrzewanie, przeniesiono niektóre trumny z części środkowej do bocznych krypt, które potem zamurowano. Na zwolnionej w ten sposób powierzchni postawiono piece centralnego ogrzewania. Po drugiej wojnie światowej, podczas remontu kościoła, zasypano dojście do części grzebalnej piwnic.
Możliwości pochówku ludzi w świątyni i wokół niej, ze względu na brak miejsca jak też zaostrzonych rygorów sanitarnych, skończyły się bardzo szybko. Ostatnie wzmianki o pochówku na przykościelnym cmentarzu pochodzą z 1734 r. Pierwszy cmentarz poza murami miasta, urządzono na Przezmarckim Przedmieściu. Jednak już w połowie XIX wieku cmentarz ten okazał się niewystarczający. Ostatnie pochówki w grobach rodzinnych odnotowano tu w 1905 r. Następny cmentarz, istniejący do dziś, powstał przy drodze do Pasłęka. W 1840 r. wykupiono położony tu ogród. Na jego miejscu w 1878 r. wybudowano masywną kostnicę według projektu miejscowego architekta. Dokupiono również dalszy teren na powiększenie tego cmentarza.
Natomiast stary cmentarz z Przezmarckiego Przedmieścia przekształcony został w park miejski (1919 r.). Po uruchomieniu dworca i linii kolejowej, zmieniono też nazwę ulicy, do której przylegał na Dworcową. Z inicjatywy fabrykanta Emila Stinnera, w parku stanął pomnik według projektu prof. Cauera z Królewca poświęcony zalewianom poległym w I wojnie światowej.
Po II wojnie światowej cmentarz ewangelicki przejęty został przez miasto. Stopniowo zanikały mogiły dawnych mieszkańców miasta, bo ze względu na brak miejsca na nowe pochówki likwidowano starsze groby, zniszczeniu uległy ostatnie materialne ślady ich bytności (Jeszcze w latach sześćdziesiątych XX w. piszący te słowa widział nagrobek żony byłego burmistrza Antoniego Lublewskiego z następującym napisem: „Hier rucht in Gott Frau Bürgermeister Lublewski geb. Kowalski 13.9.1852 18.1.1926 Auf Wiedersehen!”).

Na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych wzniesiono ogrodzenie wokół cmentarza. W 1990 r. w czynie społecznym powstał dom przedpogrzebowy. Przewodniczącym komitetu budowy był Ryszard Tobiasz. Angażowali się mieszkańcy Zalewa i okolicznych wsi, zakłady pracy i instytucje. W chwili obecnej w nekropolii tej spoczywają tylko zmarli mieszkańcy miasta żyjący w Zalewie po 1945 r. Brakuje już miejsca na nowe pochówki.
W kwietniu 2003 r. Rada Miejska podjęła uchwałę o kupnie gruntu przy ul. H. Sienkiewicza, o powierzchni 0,60 ha przylegającego do terenu cmentarza komunalnego.
Również przy kaplicy Najśw. Rodziny mieszczącej się przy ul. H. Sienkiewicza istnieje niewielki cmentarz założony w latach trzydziestych XX wieku. Krzyż cmentarny ufundowany został w 1936/1937r. Wcześniej katolicy chowali swoich zmarłych na cmentarzu protestanckim, za podwójną opłatą. Ostatnie pochówki miały tu miejsce w latach sześćdziesiątych XX wieku.
Przy tej samej ulicy, po prawej stronie, nad Trumpiną znajduje się także stary kirkut, założony w pierwszej połowie XIX wieku. 19 lutego 1829 r. żydowski kupiec Józef Saul Rosenbach zakupił notarialnie, za kwotę 15 talarów, od kowala Pollenkowskiego (Pollkowskiego?), pole długości 6 prętów położone na byłych gruntach klasztornych. Powierzchnia kirkutu wynosi około 0,1 ha. Ostatni pochówek miał na nim miejsce pod koniec lat trzydziestych ubiegłego wieku. Po likwidacji gminy żydowskiej w 1936 r. nekropolia popadała w ruinę, zarastał ją gąszcz krzewów. Pod koniec XX wieku kirkut nie był oznaczony, ani też ogrodzony. Na cmentarzu mogło być od 20 do 100 grobów stojących nadal na dotychczasowych miejscach, z czego nie mniej niż 25% było przewróconych lub rozbitych. Na ocalałych nagrobkach widniały daty od roku 1860. Inskrypcje napisano w języku niemieckim i hebrajskim. Teren cmentarza należy do władz miejskich. Tylko okazjonalnie był sprzątany przez służby miejskie.
Stowarzyszenie Społeczne „Nasza Więź” w celu ratowania tego cennego reliktu przeszłości, przedstawiła w 2003 r. projekt mający zabezpieczyć nekropolię przed dalszym niszczeniem pod nazwą „Zabezpieczamy dobra pokoleń”. Na jego realizację Stowarzyszenie uzyskało wsparcie finansowe w wysokości 5 500 zł od Fundacji Wspomagania Wsi i Fundacji im. Stefana Batorego. Dzięki temu wiosną 2004 r. cmentarz został odnowiony, ogrodzony i oznakowany. W trakcie prac porządkowych, prowadzonych przez członów Stowarzyszenia, wydobyto macewy, które wcześniej ukryte były w gąszczu zarośli. Na terenie cmentarza znajduje się obecnie 46 mogił, w tym 12 ma tablice nagrobne w bardzo dobrym stanie. Z czterech odnalezionych tablic można odczytać napisy, choć same nienajlepiej się zachowały.
Kirkut zalewski znajduje się na liście miejsc pochówku Żydów w Polsce stworzonej w ramach International Jewish Cemetery Project przez Association of Jewish Genealogical Societies (począwszy od 1994 r.).

marti · **Pomógł:** 2 razy

jescze o cmentarzu żydowskim w Zalewie

http://www.kirkuty.xip.pl/zalewo.htm

konto_usunięte

A masz to duże? To prosze na email, damy w duzej skali jak mozna.

Pisz na PW do mnie

Ewingi · Ewingi **Pomógł:** 2 razy

Po bitwie pod Iławką (początek lutego 1807r.), Francuzi utworzyli w Zalewie wielki lazaret, który funkcjonował tutaj do końca maja 1807 r., tj do rozpoczęcia ofensywy letniej przeciwko Prusakom i Rosjanom. Dostarczono tu wiele setek rannych żołnierzy francuskich. Pomimo, że cesarz troszczył się o swoich rannych i chorych, ich sytuacja nie była dobra. Brak było nie tylko chirurgów, ale nawet felczerów. Olbrzymia większość rannych – nawet lekko – umierała na skutek zakażenia i upływu krwi. Zimą 1807 r. w Prusach Wschodnich wybucha epidemia tyfusu. W okresie od marca do maja, zmarło na tę zarazę 300 Francuzów przebywających w mieście. Również wśród mieszkańców miasta choroba zebrała obfite żniwo. Zmarło na nią 145 mieszczan. 23 czerwca zanotowano natomiast w mieście pierwsze przypadki biegunki. Epidemia ta do końca grudnia 1807r. uśmierciła 57 osób.
W tym czasie był tylko jeden niewielki cmentarz w mieście, na Przezmarckim Przedmieściu. W jego zachodniej części stał jeszcze szpital miejski. Założenie nowego cmentarza nie wchodziło w rachubę, z powodu braku czasu i pieniędzy. Ofiary wojny i zaraz, ponad 500 osób, grzebano więc na polach i w ogrodach.
Pomimo przekształcenia tego cmentarza w park (1919r.) nadal zachowało się jeszcze tam kilka grobowców. Jeszcze na początku lat sześćdziesiątych XX w. można je było zobaczyć. Pamiętam, że na jednym z grobowców znajdowała się inskrypcja, która informowała o pochówku generała (jenerała?). Niestety nie znalazłem potem nigdzie wzmianki o pochówku tak wysokiej rangi oficera na tym cmentarzu.

Ewingi · Ewingi **Pomógł:** 2 razy

Zalewo na mapie z 1872r. Zaznaczone dwa cmentarze (Khf). Cmentarz na Przezmarckim Przedmieściu - w lewej dolnej części (blisko portu nad jez. Ewingi).

Saalfeld 1872 a.jpg

Plik ściągnięto 17260 raz(y) 78,21 KB

konto_usunięte

W załączeniu powiększenie planu z pierwszego postu, dziękuję za podesłanie :clap:

[kliknij obrazek by powiększyć]

Ewingi · Ewingi **Pomógł:** 2 razy

Pomnik poświęcony zalewianom poległym w I w. św. w parku, na terenie b. cmentarza, Przezmarckie Przedmieście.

610Saalfeldpark.jpg

Plik ściągnięto 17239 raz(y) 23,9 KB

marti · **Pomógł:** 2 razy

Ewingi, bardzo interesujacy jest opis dotyczacy okupacji fancuskiej z 1807 roku, jakie źródło podaje tak dokładna liczbę zmarłych francuzów? Czy jestes w posiadaniu innych wiadomości o francuzach w Zalewie? to tak pytam poza tematem ;-)

Pozdrawiam.

firyza · **Pomogła:** 3 razy

z Allegro - inne ujęcie

obraz 267m.jpg

Plik ściągnięto 17182 raz(y) 67,75 KB

Ewingi · Ewingi **Pomógł:** 2 razy

W odpowiedzi na pytanie Martiego.
Czasy napoleońskie zostały opisane dość obszernie w Dziejach Ziemi Zalewskiej, Zalewo 2005, na s.211-230. Ze spisu treści: Ziemia Zalewska w działaniach wojennych 1806/1807 r. : Wojna dociera do Prus Wschodnich. Kontrofensywa styczniowa sprzymierzonych. Plebania Wólka. Ofensywa sprzymierzonych. Ofensywa francuska-Iławka. Leże zimowe. Ofensywa czerwcowa Napoleona. Bitwa pod Frydlandem. Zalewski epizod Napoleona. Wojsko polskie w kampanii pruskiej 1807 r. (Odrodzone wojsko polskie. Wymarsz legii spod Gniewu. Żołnierze legii poznańskiej w Zalewie i okolicach. Dalszy marsz w kierunku Frydlandu). Okupacja francuska 1807 r. Lazaret zalewski. Zaraza; Wojsko saskie w okolicach Zalewa w czasie kampanii letniej 1807 r. Wojna 1812. Odwrót Francuzów spod Moskwy. Podania ludowe.
Wykorzystane źródła: Deegen E., Geschichte der Stadt Saalfeld Ostpr. (Saalfeld) 1905 (kalka Deegena w Saalfeld. Schicksal einer deutschen Stadt in Ostpreussen, H. Klein, Leer 1989 i Der Kreis Mohrungen. Ein ostpreuss. Heimatbuch, W. F. v. Wrangel, Würzburg 1967.), Petre F. Loranie, Napoleon’s campaign in Poland, 1806-1807. A military history of Napoleon’s first war with Russia, verified from unpublished official documents. Intr. by D. Chandler, London 1976 (pierwsze wydanie dostępne jest w całości w http://books.google.pl ), saski i liczne pamiętniki polskich wiarusów z epoki napoleońskiej, inne liczne opracowania niemieckie i polskie. Martin, na priv mogę udostępnić dość szczegółowe opracowanie tematu wojen napoleońskich na terenie Oberlandu z odnośnikami do źródeł i literatury. Polecam też artykuł Kamieniec – mazurska stolica Europy w 1807r. pod adresem http://www.zapiskizalewskie.republika.pl/ .
Pozdrawiam,

firyza · **Pomogła:** 3 razy

zdjęcia macew

cm4.jpg

Plik ściągnięto 14679 raz(y) 87,75 KB

cm3.jpg

Plik ściągnięto 14679 raz(y) 89,96 KB

cm2.jpg

Plik ściągnięto 14679 raz(y) 74,76 KB

cm1.jpg

Plik ściągnięto 14679 raz(y) 61,41 KB

marcin · Nie ma dublera dla sapera! **Pomógł:** 1 raz

Ewingi · Ewingi **Pomógł:** 2 razy

Zdjęcie parku (byłego cmentarza), gdzie w najbliższą sobotę odsłonięty będzie pomnik żołnierzy Wielkiej Armii, pochowanych w Zalewie w 1807r. Stan z lipca br. Fotorelacja z wczorajszego zainstalowania pomnika znajduje się na picasaweb pod adresem: http://picasaweb.google.p...PomnikWZalewie#

Zalewo_park2.JPG

Plik ściągnięto 73 raz(y) 119,8 KB

firyza · **Pomogła:** 3 razy

http://www.jerzwald.pl/forum/viewtopic.php?t=479
pod tym adresem obszerne relacje z uroczystego odsłonięcia pomnika napoleońskiego w Zalewie

firyza · **Pomogła:** 3 razy

tak wyglądał 25. 09. 2010

pomnik zalewo.jpg

Plik ściągnięto 65 raz(y) 80,42 KB

Hagedorn · Administrator **Pomógł:** 28 razy

kilka dzisiejszych zdjęć z zalewskiego kirkutu - nazwiska, które ciągle są czytelne:
Jacob Behrend
Gustav Fuerst
Joseph Bar Fuerst
Rebeca Fuerst
Hirsch Laser Hamerstein
Jacob Lachman
Salomon Moses Laserstein
Rosa Pessen

zalewo 1.JPG

Plik ściągnięto 14144 raz(y) 139,65 KB

zalewo 2.JPG

Plik ściągnięto 14144 raz(y) 185,84 KB

zalewo 3.JPG

Plik ściągnięto 14144 raz(y) 180,76 KB

zalewo 4.JPG

Plik ściągnięto 14144 raz(y) 189,49 KB

zalewo 5.JPG

Plik ściągnięto 14144 raz(y) 184,5 KB

firyza · **Pomogła:** 3 razy

...

pessen.jpg

Plik ściągnięto 14113 raz(y) 97,99 KB

hammerstein.jpg

Plik ściągnięto 14113 raz(y) 96,84 KB

fuerst.jpg

Plik ściągnięto 14113 raz(y) 97,78 KB

Ewingi · Ewingi **Pomógł:** 2 razy

Kilkanaście zdjęć z kirkutu zalewskiego znajduje się pod adresem http://kolumber.pl/m/57549-Zalewo